uderzyć

1. Coś uderzyło komuś do głowy «ktoś stał się zarozumiały, zbyt pewny siebie i okazuje innym swoją wyższość»: Uwielbiam słuchać zwierzeń gwiazdorów show biznesu. Najczęściej sława uderza im do głowy. Cosm 4/1999.

2. Coś uderza (kogoś) czymś «coś zwraca czyjąś uwagę czymś, zadziwia, zaskakuje kogoś»: (...) jednoaktówki Koterskiego (...) uderzały widza brutalną prawdą o zwykłym Polaku. Wprost 888/1999.

3. Uderzać do panny, do dziewczyny, przestarz. uderzać w konkury «starać się o względy, o rękę panny, dziewczyny; zalecać się»: Zaraz po tym lecie, w które to Franek w konkury do Anielki uderzył, umarł stary Jaremek. WO 03/03/2001.

4. pot. Uderzyć kogoś bykiem «uderzyć kogoś głową»: Potężna gruba kobieta uderzyła tamtą bykiem w twarz, z nosa popłynęła krew. J. Głowacki, Café.

5. Uderzyć w czyjąś czułą strunę, w czyjś czuły punkt «dotknąć drażliwej dla kogoś rzeczy»: „Pamiat’” uderzyła w czułą strunę Wielkorusów, którzy są coraz bardziej oburzeni na szkody wyrządzone ich narodowemu dziedzictwu przez siedemdziesiąt lat komunizmu. Kultura P 500/1989.

6. Uderzyć w jakiś ton, w jakąś nutę, strunę «nadać pewien charakter swojej wypowiedzi, podkreślić emocjonalnie jakiś temat lub problem»: – O której wracasz do domu? – zapytała surowo. – Przepraszam... nie wiedziałem – uderzyłem w ton skruchy. – Co? Czego nie wiedziałeś? – Że to potrwa tak długo. A. Libera, Madame.

7. pot. Uderzyć w płacz, w bek, w krzyk, w śmiech, w lament itp. «zacząć nagle, głośno płakać, krzyczeć, śmiać się»: Dziewczyny, kiedy dowiedziały się, że ich nauczyciel jest podejrzewany o napad na stację benzynową, uderzyły w płacz. – To nieprawda! – krzyczały. SE 03/03/1998.

8. Uderzyć w pokorę «okazać pokorę»: Narozrabiałeś trochę ostatnio w sferze uczuć i niestety, sam będziesz musiał wypić to piwo. Może wykorzystasz to jako nauczkę na przyszłość i przestaniesz bawić się tak swoimi jak i cudzymi uczuciami. Nie pozostaje ci nic innego jak uderzyć w pokorę. WP 21/1998.

9. iron. Woda sodowa uderzyła komuś do głowy «komuś zaczęło się wydawać po jakimś (nawet nieznacznym) sukcesie, awansie, że jest bardzo ważną osobą»: Jak ci się pracowało z Nickiem Noltem i Jeffem Bridgesem? Stone: Obaj są wspaniałymi aktorami. (...) Mimo że każdy z nich spokojnie mógłby uważać się za primadonnę, nie ma w nich żadnej buty. Z pewnością żadnemu z nich woda sodowa nie uderzyła do głowy. CKM 11/2000.

Alkohol (wino, wódka itp.) uderza, uderzył komuś do głowy zob. iść 1.

Coś uderza kogoś po kieszeni zob. kieszeń 2.

Coś uderza w oczy zob. oko 7.

Coś uderzyło jak grom, jak piorun (z jasnego nieba) zob. grom 2.

Krew uderzyła komuś do głowy, do mózgu zob. krew 17.

Uderzać jak taran zob. taran 2.

Uderzać w koperczaki zob. koperczaki.

Uderzyć na alarm zob. alarm 1.

Uderzyć w gaz zob. gaz 2.

Uderzyć w inny ton zob. ton 5.

Uderzyć w kalendarz zob. kalendarz.

Uderzyć w kimono zob. kimono.